Βιομηχανική Ανάπτυξη

Το 1875 ιδρύεται το Σαπωνοποιείο Χαριλάου. ( Ιδρυτές οι αδελφοί Λύσανδρος και Εμμανουήλ Χαρίλαος, που είχαν έλθει από το Γαλάτσι της Ρουμανίας). Στην Ελευσίνα τους οδήγησε η λειτουργία κάποιων οικιακών βιοτεχνιών σαπουνιού. Το προϊόν μεταφερόταν πολύ εύκολα με πλοία ως την Πάτρα, τη Σύρο και τον Πειραιά. Το 1895 ο Επαμεινώνδας Χαρίλαος, είχε σπουδάσει χημικός σε Γαλλία και Γερμανία, συνεταιρίζεται με τον επίσης χημικό Νικόλαο Κανελλόπουλο. Η παραγωγή έφθανε τους 600 τόνους, από τους οποίους οι 175 εξάγονται σε χώρες της Μεσογείου. Ο "Σάπων Ελευσίνος" συναγωνίζεται το γαλλικό. Όταν πρωτολειτούργησε απασχολούσε 20 εργάτες. Το 1900 είχε 90 από τους οποίους 10 γυναίκες. Το 1928 είχε περίπου 250. Η λειτουργία του σταμάτησε στη δεκαετία του 1960.

Το 1892 ιδρύθηκε το δεύτερο Σαπωνοποιείο από τους Χατζημελέτη - Χατζηηλία. Απασχολούσε 10 εργάτες. Έκλεισε το 1922.

Το 1900 ο Επαμ. Χαρίλαος σε συνεργασία με τον Λέοντα Οικονομίδη ιδρύουν την "Οινοποιητική - Οινοπνευματική Εταιρεία Χαρίλαος και Σία", που το 1906 ήταν από τις σημαντικότερες βιομηχανικές μονάδες. Το 1906 άλλαξε ονομασία σε "Ελληνική Εταιρεία Οίνων και Οινοπνευμάτων", το γνωστό Βότρυς. Παρήγαγε κρασιά, οινόπνευμα και κονιάκ. Πρώτη ύλη χρησιμοποιούσε τη σταφίδα. Το 1929 είχε περισσότερους από 250 εργαζόμενους. Η λειτουργία του σταμάτησε το 1986.

Το 1902 η "Εταιρεία Χατζηκυριάκου - Ζαχαρίου και Σία" ιδρύει το πρώτο ελληνικό εργοστάσιο τσιμέντου, με ετήσια παραγωγή 18.000 τόνους. Το 1911 παίρνει την επίσημη ονομασία Ανώνυμος Εταιρεία Τσιμέντου "Ο ΤΙΤΑΝ" . Το 1928 απασχολούνται 400 άτομα και έφθασαν τα 1.300 στην περίοδο ακμής. Σήμερα η λειτουργία του έχει περιορισθεί στην παραγωγή λευκού τσιμέντου . Η κύρια παραγωγή έχει μεταφερθεί στο εργοστάσιο Καμαρίου.

Το 1922 ιδρύθηκε η Ανώνυμος Εταιρεία Οινοπνευματοποιίας , ο γνωστός ΚΡΟΝΟΣ . Η εταιρεία λειτουργούσε από το 1911 με έδρα τον Πειραιά. Προϊόν παραγωγής ήταν το οινόπνευμα και χρησιμοποιούσε σαν πρώτη ύλη τα σταφύλια. Το 1928 είχε 250 - 300 εργαζόμενους . Το 1970 είχε περίπου 150. Έκλεισε το 1986.

Το 1925 ιδρύθηκε από τον Μενέλαο Σακελαρίου , η πρώτη βιομηχανία βερνικοχρωμάτων στην Ελλάδα , με την επωνυμία (Χημικό Εργοστάσιο Χρωμάτων και Βερνικιών "ΙΡΙΣ" Ε. Ε. - Μενέλαος Σακελαρίου και Σία. Πρώτη ύλη το ρετσίνι. Περίοδος ακμής η δεκαετία του 1950. Έκλεισε λίγο πριν το 1970.

Το 1929 λειτουργούν : ΤΙΤΑΝ , Οινοποιητική εταιρεία ΚΡΟΝΟΣ , Ανώνυμη Εταιρεία Οίνων και Οινοπνευμάτων , ένα υαλουργείο , επτά εργοστάσια κατεργασίας ρητίνης , που απασχολούν 1.500 άτομα , από Ελευσίνα , Μάνδρα , λίγοι από Βίλια και πρόσφυγες που μάλλον εργάζονται περιστασιακά .

Στην αρχή της δεκαετίας του 1930 υπήρχαν τρία κεραμοποιεία ( Καμίνια).

Το Κεραμοποιείο Ιωάννη Πατάλα.

Το Κεραμοποιείο Θανασουλόπουλου. Λειτούργησε μέχρι το 1935. Ήταν το μεγαλύτερο και απασχολούσε 40 - 50 άτομα και περιστασιακά έφθανε τα 100.

Το Κεραμοποιείο Παπαγεωργίου. Σταμάτησαν τη λειτουργία τους στο τέλος της δεκαετίας του 1950, γιατί δεν υπήρχε πια πρώτη ύλη στην Ελευσίνα.

Τα χρόνια της "επιφανειακής ευημερίας" εμφανίζονται τα πρώτα κρούσματα ρύπανσης . Η θάλασσα ρυπαίνεται από πετρέλαιο , που τα πλοία ξεφόρτωναν για την τροφοδοσία των εργοστασίων. Το πρόβλημα επισημαίνει με ψήφισμά του το κοινοτικό συμβούλιο στις 28 / 6 / 1938 , που ζητούσε από την κυβέρνηση να πάρει μέτρα. Συνέχεια στο ψήφισμα δεν υπήρξε. Η ρύπανση της πόλης είχε αρχίσει.

Το 1953 αρχίζει η λειτουργία της Χαλυβουργικής Α. Ε. Το ξεκίνημα της επιχείρησης έγινε το 1925 , όταν ο ιδρυτής Θ. Αγγελόπουλος και τα παιδιά του ασκούσαν εμπόριο σιδήρου. Το 1932 η έδρα ήταν στον Πειραιά και είχε την επωνυμία "Ελληνικά Συρματουργεία Θ. Αγγελόπουλος και Υιοί". Η Χαλυβουργική ξεκίνησε με 600 περίπου εργαζόμενους και στη δεκαετία του 1970 έφθασε τους 2.700.

Το 1955 ιδρύεται η "Ελαιουργική - Κεντρική Συνεταιριστική Ένωσις Ελαιοπαραγωγών Ελλάδος". Το πρώτο εργοστάσιο λειτούργησε στην παραλία , εκεί όπου λειτουργούσε το σαπωνοποιείο Χατζημελέτη.

Στη δεκαετία του 1960 ιδρύθηκαν μικρές μονάδες , όπως το Παγοποιείο Γαστουνιώτη, η Ε.Β.Π.Α., η ΕΔΟΚ - ΕΤΕΡ, τα Ναυπηγεία Σάββα.

Την ίδια περίοδο ιδρύονται , στην ευρύτερη περιοχή του Θριάσιου , τα Διυλιστήρια Ασπροπύργου, δίπλα τους η ΠΕΤΡΟΓΚΑΖ , η βιομηχανία ΧΑΛΥΨ και τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά.

Το 1969 αρχίζουν τη λειτουργία τους τα ΝΑΥΠΗΓΕΙΑ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ. Μέχρι το 1975 απασχολούσε περίπου 300 άτομα. Κατόπιν έρχεται στην ιδιοκτησία του Ελληνικού δημοσίου. Το 1992 ιδιωτικοποιείται πάλι .

Το 1973 έρχεται να προστεθεί η ΠΕΤΡΟΛΑ Α. Ε. Καταλαμβάνει χώρο 1.800 στρεμμάτων. Έχει 84 δεξαμενές αποθήκευσης πετρελαιοειδών, συνολικού όγκου 3.600 κυβικών μέτρων. Τα απόβλητα του εργοστασίου, δίνουν τη χαριστική βολή σε θάλασσα και αέρα της περιοχής.

Ξεκινούν τη δραστηριότητά τους , την ίδια περίοδο, και άλλες μικρότερες βιομηχανίες : Αγροτική - Αλιευτική, Μπακόπουλος Α.Β.Ε.Ε., Διαλυτήρια Πλοίων, Ξυλεμπορική Δημητρόπουλος-Πολυχρονόπουλος , Υαλουργεία OWENS και άλλες .

Στη δεκαετία του 1980 και του 1990 , πολλές από τις υπάρχουσες βιομηχανίες κλείνουν και ανοίγουν άλλες , συνήθως πιο μικρές . Στη θέση των εργοστασίων παραγωγής έρχονται αποθηκευτικοί χώροι, οι οποίοι αναπτύσσονται σε χώρους , στη βόρεια πλευρά της πόλης , κοντά στην Αττική Οδό.

Στην Ελευσίνα σώζονται 5 ανενεργοί βιομηχανικοί χώροι (Βότρυς, Ελαιουργείο, Κρόνος, Ρετσινάδικο Νέζη, Ελαιουργική).